Βασιλική του Μουσείου
Η ονομασία της έχει σχέση με το παρακείμενο Μουσείο των Φιλίππων, καθώς στις εκσκαφές για τη θεμελίωση του (1963) ανακαλύφθηκε τυχαία ο παλαιοχριστιανικός ναός. Η Βασιλική αυτή βρίσκεται σε μικρή απόσταση στα δυτικά της Βασιλικής Α' και ανατολικά του μουσείου, κτισμένη σ'ένα πλάτωμα στους πρόποδες του λόφου της Ακροπόλεως σε μια προνομιακή θέση ψηλά πάνω από την πεδιάδα των Φιλίππων. Όλα μαρτυρούν ότι ήταν από την αρχή ένας πολύ σημαντικός ναός της πόλης, κοντά στις άλλες βασιλικές και το Οκτάγωνο. Συστηματικά ανασκάπτεται από την αρχαιολόγο Ευτυχία Κουρκουτίδου-Νικολαϊδου.
Τα συμπεράσματα από τις μεθοδικές ανασκαφικές έρευνες στηρίζουν την άποψη, ότι ο ναός κτίστηκε στις αρχές του 6ου αι. σε αρχιτεκτονικό σχέδιο προσαρμοσμένο στις λειτουργικές απαιτήσεις και στα ρεύματα της τέχνης της εποχής εκείνης. Η σημερινή μορφή του είναι μια τρίκλιτη δρομική βασιλική με νάρθηκα και υπερώα, εγγεγραμμένο εγκάρσιο κλίτος στο ανατολικό μέρος, αίθριο στη δυτική πλευρά και προσκτίσματα. Τις κομψές αναλογίες του αρχιτεκτονικού σχεδίου αναδεικνύουν περισσότερο τα περίτεχνα αρχιτεκτονικά γλυπτά ( μακρές κιονοστοιχίες, περιθυρώματα, μεγάλος ριπιδιόσχημος άμβωνας, όπως και τον πλούτο και την πολυτέλεια του ναού επιβεβαιώνουν τα vitraux στα υαλοστάσια των παραθύρων της κόγχης του Ιερού, για τα οποία γίνεται λόγος στις επόμενες σελίδες.
Στη βασιλική επισημάνθηκε ακόμη η ύπαρξη ενός δεύτερου μικρού άμβωνα δίπλα στο στυλοβάτη του βήματος και αυτή η σύγχρονη χρήση δυο αμβώνων είναι φαινόμενο σπάνιο στην παλαιοχριστιανική εποχή και μοναδικό στον Ελλαδικό χώρο, όπου εμφανίζεται μόνο σε δύο ναούς των Φιλίππων (στη Βασιλική αυτή και το Οκτάγωνο).
Τα προσκτίσματα της Βασιλικής, στη βόρεια πλευρά της και πλάϊ στο νάρθηκα, αφού ανασκάφθηκαν και μελετήθηκαν, έδωσαν ενδιαφέροντα στοιχεία για τη μορφή και λειτουργία Βαπτιστηρίου, που ένα τμήμα του στα Βυζαντινά χρόνια διαμορφώθηκε σε ναϊσκο, για τον πύργο του κοχλία κτίσμα στη γωνία της βόρειας πλευράς του αιθρίου με ιδιαίτερο ενδιαφέρον από κατασκευαστικής πλευράς, για το λεγόμενο " διαμέρισμα του κλιμακοστασίου " βόρεια του νάρθηκα που εξυπηρετούσε τις λειτουργίες των γύρω του προσκτισμάτων και τέλος για το διακονικό. Η μεγάλη και πολυτελής Βασιλική του Μουσείου προσφέρει πολύτιμα στοιχεία στη χριστιανική ναοδομία και στην ανίχνευση της λειτουργικής πράξεως και ζωής.
