Αγία Λυδία
Ο Απόστολος των Εθνών καλείται να κατακτήσει την πόλη των Φιλίππων. Περιέρχεται τους δρόμους, στις πλατείες και την αγορά. Αναζητεί σημεία επαφής. Βλέπει τους ανθρώπους και διαβάζει στα πρόσωπά τους τα προβλήματα και τα ενδιαφέροντά τους. Διαπιστώνει το βαθύ σκότος που καλύπτει τις ψυχές τους. Αντιλαμβάνεται ότι η μάχη εδώ θα είναι σκληρή.
Δεν απογοητεύεται και δεν φοβάται. Είναι αποφασισμένος να πέσει μαχόμενος. Θα σαλπίσει τον Ευαγγελικό παιάνα και πιστεύει πως τα είδωλα θα σεισθούν εκ θεμελίων.
Θα πολεμήσει, μέχρις εσχάτων, για την απελευθέρωσιν των σκλαβωμένων αδελφών από την πλέον φρικτή δουλεία, της ειδωλολατρίας. Αυτά σκέπτεται ο Απ. Παύλος και χωρίς να το αντιληφθεί βρέθηκε στην άκρη της πόλεως πλησίον του Ζυγάκτου ποταμού, κοντά σε έναν κήπο.
Αλήθεια, τι όμορφος κήπος! Γεμάτος μαγεία. Δίπλα του κυλάνε τα κρυσταλλένια νερά του Ζυγάκτη. Τα άνθη σκορπίζουν γύρω τους το μεθυστικό τους άρωμα. Ένας κήπος που μοιάζει πολύ με τον κήπο του Χριστού. Και στην άκρη του κήπου μία ομάδα γυναικών που γεμάτες ευλάβεια επιτελούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα. Αυτός είναι ο τόπος της προσευχής. Όπου ο άνθρωπος προσεύχεται, ο τόπος αγιάζεται, γίνεται πάντα ένας κήπος ουράνιος, που η γλυκειά αύρα της Χάριτος του Θεού μεθάει τις ψυχές που ξέρουν να προσεύχονται. Αυτός ο κήπος είναι το πρώτο σημείο επαφής.
«Τη τε ημέρα των σαββάτων εξήλθομεν έξω της πόλεως παρά ποταμόν ου ενομίζετο προσευχή είναι και καθίσαντες ελαλούμεν ταις συνελθούσαις γυναιξί" (Πραξ.16,13). Από τον κήπο αυτό αρχίζει ο μεγάλος κατακτητής της Ευρώπης την μάχη. Εδώ ακούγεται το πρώτο κήρυγμα. Εδώ η προσευχή των προσευχομένων γυναικών καρποφορεί και ο καλός Θεός ικανοποιεί τα αιτηματά τους. Εν μέσω των γυναικών και η προσήλυτος έμπορος από τα Θυάτειρα, η Λυδία. Οι θεοφοβούμενες γυναίκες ακούνε για πρώτη φορά τόσο γλυκιά διδασκαλία. Κάθε Λόγος του Παύλου και μιά σταγόνα δροσιάς στις ψυχές τους. Αλλά εκείνη που περισσότερο από όλες ενθουσιάζεται είναι η Λυδία. Μέσα της γίνεται ένας σεισμός και ανάμεσα από τα χαλάσματα της καρδιάς της ξεπροβάλλει ένας καινούργιος κόσμος.
Η καρδιά της Λυδίας είναι ανήσυχη. Το δωδεκάθεο του Ολύμπου της προκαλεί αηδία. Δεν μπορεί να λατρεύσει θεούς και θεές που οργιάζουν μεταξύ τους. Τα κενά της ψυχής της και ο πόθος να γνωρίσει τον αληθινό Θεό, την οδηγούν στον κήπο της προσευχής. Η γνωριμία και ο δεσμός με την μικρή κοινότητα των Ισραηλιτών της ανοίγει τον δρόμο για το ποθούμενο.
Μέσα στο νόμο του Ισραήλ, βρίσκει ψήγματα χρυσού η έμπορος της πορφύρας. Ο νόμος που παίζει τον ρόλο του παιδαγωγού στον Χριστό, της ανάβει τη δίψα για την αναζήτηση αυτού του Μεσσία. Σε αυτή τη κατάσταση βρίσκεται η Λυδία, όταν για πρώτη φορά ακούει τον Απ. Παύλο ομιλούντα για τον Λυτρωτή του κόσμου.
Ο Απ. Παύλος , ο γίγας αυτός του πνεύματος, με την ικανότητα που τον διακρίνει, περιγράφει με παλλόμενη καρδιά Εκείνον, εις την Βασιλεία του οποίου εργάζεται, και ζωγραφίζει με τα ωραιότερα χρώματα την εικόνα του Εσταυρωμένου. Περιγράφει με απλότητα και σαφήνεια τις ευαγγελικές αλήθειες και δηλώνει στις θεοφοβούμενες γυναίκες: Αυτόν εις τον οποίον προσεύχεσθε, Αυτόν τον Μεσσία τον οποίον αναμένετε, Αυτόν ημείς σας κηρύττομε. Ο Χριστός είναι ο Μεσσίας. Ο Χριστός είναι ο ενανθρωπήσας Θεός. Ο Χριστός είναι το φως του κόσμου, ο άρτος της ζωής, το ύδωρ το ζων, ο ποιμήν ο καλός. Ο Χριστός είναι ο λυτρωτής του κόσμου.
Η Λυδία με καρφωμένα τα μάτια στο πρόσωπο του Απ. Παύλου και με έκδηλο και ζωηρό το ενδιαφέρον, ακούει με προσοχή και ευλάβεια τα λόγια του αγνώστου Ιουδαίου. Η έμπορος της πορφύρας, βαθιά θρησκευτική προσωπικότητα, γεμάτη από ενθουσιασμό και θαυμασμό, αποδέχεται χωρίς καμία αντίρρηση τη νέα διδασκαλία. Πιστεύει ολόψυχα στο Χριστό και δηλώνει κατηγορηματικά πως κι΄ αυτή θέλει να γίνει Χριστιανή.
Και ο Απ. Παύλος ολοκληρώνει το έργο του. Στα γάργαρα νερά του ποταμού Ζυγάκτη βαπτίζει την Λυδία.
Η πρώτη Χριστιανή της Ευρώπης φοράει το ένδυμα της νεοφωτίστου. Η πρώτη Χριστιανή της Μακεδονίας πολιτογραφείται στην την Βασιλεία των Ουρανών. Τώρα είναι το πρώτο μέλος της πρώτης Εκκλησίας της Ελλάδος. Η καρδία της λουσμένη στο φως και στη χάρη του Θεού, πλημμυρίζει από αισθήματα ευγνωμοσύνης προς αυτούς που της άνοιξαν τα μάτια της ψυχής, της απεκάλυψαν την αλήθεια και οδήγησαν τα βήματά της εις την οδών της σωτηρίας. Πως λοιπόν να τους ευχαριστήσει; Είναι έτοιμη να προσφέρει τα χρήματά της, την πορφύρα που εμπορεύεται, το σπίτι της και ό,τι άλλο έχει, για να δείξει την ευγνωμοσύνη της. Αλλά οι ακτήμονες της Ιουδαίας δεν έχουν ανάγκη από υλικά αγαθά. Τηρούν την παραγγελία του Κυρίου. Τίποτε δεν θέλουν για τον εαυτό τους. Όλα για την δόξα του Θεού. Αυτό είναι το σύνθημά τους. Όμως η νεοφώτιστη επιμένει. Ζητεί, τουλάχιστον, να δεχθούν την φιλοξενία : "Ει κεκρίκατέ με πιστήν τω Κυρίω είναι, εισελθόντες εις τον οικόν μου μείνατε* και παρεβιάσατο ημάς". (Πραξ.16,15). Τόσο πολύ επέμεινε η Λυδία, ώστε ο Παύλος με την συνοδεία του αναγκάζονται να ικανοποιήσουν το αίτημά της και δέχονται την φιλοξενία.
Η Λυδία τα προσφέρει όλα στο το έργο της Εκκλησίας. Τι αξίζουν όμως όλα αυτά μπροστά στην άλλη προσφορά, στην προσφορά του εαυτού της; Η Λυδία δεν ανήκει πλέον εις τον εαυτό της. Ανήκει στον Χριστό. Είναι το πρόβατο του Χριστού, είναι η μαθήτρια του Ναζωραίου.
Η καρδιά της είναι αιχμάλωτος της αγάπης του Χριστού. Απ' εδώ και πέρα αφοσιώνεται εις το έργον της ιεραποστολής. Οδηγεί τους δικούς της πρώτα εις την νέα πίστη και επιδίδεται συστηματικά εις τον ευαγγελισμό και άλλων ψυχών. Γίνεται Σαμαρείτις των Φιλίππων και αναδεικνύεται ζωντανό μέλος της Εκκλησίας. Εργάζεται με όλες τις δυνάμεις της εις τα διακονήματα της Εκκλησίας και δίδει την παρουσία της σε όλες τις ευγενείς κοινωνικές εκδηλώσεις.
Έτσι εργαζόμενη και ζώσα σύμφωνα με το θέλημα του Θεού, παραδίδει το πνεύμα της και απέρχεται του ματαίου τούτου κόσμου, δοξάζουσα το υπερύμνητο όνομα του Κυρίου.
Η Εκκλησία μας ενέγραψε το όνομά της εις τα βιβλία των αγίων της και τιμά την μνήμην της την 20ην Μαΐου.
Η λατρεία της Ορθοδόξου Εκκλησίας, τα τελούμενα στους ιερούς Ναούς, όπως και τα σωζόμενα μνημεία του παρελθόντος και του παρόντος-αψευδείς μάρτυρες των γεγονότων-, βοηθούν τον πιστό στην υπέρβαση των τοπικών και χρονικών περιορισμών και στη βίωση της εν Χριστώ ενότητος και της θαυμαστής παρουσίας της Εκκλησίας μέσα στον κόσμο. Ο συνοδοιπόρος του Παύλου και οικείος των Φιλιππησίων Ευαγγελιστής Λουκάς καταγράφει στο βιβλίο των Πράξεων των Αποστόλων για την πρώτη επίσκεψή τους στους Φιλίππους και το βάπτισμα της πορφυροπώλιδος Λυδίας: ''... Όταν είδε το όραμα,ζητήσαμε αμέσως να φέρουμε σ'αυτούς το χαρμόσυνο άγγελμα. Αφού λοιπόν ξεκινήσαμε από την Τρωάδα, επλεύσαμεν κατ'ευθείαν εις την Σαμοθράκην, την δε επομένη στη Νεάπολη ( την σημερινή Καβάλα ) και από εκεί εις τους Φιλίππους, η οποία είναι η πρώτη πόλις της περιοχής εκείνης της Μακεδονίας, μια αποικία Ρωμαϊκή, και εμείναμεν εις την πόλιν αυτήν μερικές μέρες.
Την ημέρα του Σαββάτου βγήκαμε έξω από την πόλη σε μέρος κοντά στο ποταμό, όπου νομίζαμε ότι υπήρχε τόπος προσευχής και καθίσαμε και μιλούσαμε στις γυναίκες που είχαν μαζευθεί εκεί. Κάποια γυναίκα, από την πόλη των θυατείρων, ονομαζόμενη Λυδία, η οποία πωλούσε πορφύραν, γυναίκα θεοσεβής, άκουε και ο Κύριος της άνοιξε την καρδιά, για να προσέχει σε όσα έλεγε ο Παύλος. Όταν βαπτίσθηκε αυτή και οι οικιακοί της μας είπε, " Εάν με κρίνατε ότι είμαι πιστή στον Κύριο, ελάτε να μείνετε στο σπίτι μου, και μας επίεζε..."(Πραξ16,10-15).
Στην πηγαία και ανεπιτήδευτη περιγραφή του πρώτου βαπτίσματος στους Φιλίππους από τον πρωτοκορυφαίο Απόστολο Παύλο εύκολα διακρίνεται η διαδικασία και επισημαίνονται οι βασικές προϋποθέσεις για τη συμμετοχή του νέου πιστού στην καινούργια εν Χριστώ ζωή και την ένταξή του στους κόλπους της Εκκλησίας.
Οι Απόστολοι εκήρυσσαν "Χριστόν εσταυρωμένον" και όσοι από τους ακροατές αποδεχόταν αβίαστα την αποστολική διδασκαλία, ακολουθούσαν την πράξη, που καθορίσθηκε ήδη την ημέρα της Πεντηκοστής. Μετανοούσαν και βαπτιζόταν στο όνομα Ιησού Χριστού, εξασφαλίζοντας έτσι την συγχώρηση των αμαρτιών τους και τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος ( Πραξ. 2,38 ), την δυνατότητα να αναγεννηθούν στη νέα εν Χριστώ ζωή.
Στην όχθη του ποταμού Ζυγάκτη, έξω από τα τείχη των Φιλίππων, η θεοσεβής Λυδία μαζί με άλλες γυναίκες ακούει προσεκτικά την χριστοκεντρική διδασκαλία του Παύλου και με ανοικτή τη φωτισμένη καρδιά της αποδέχεται τη σωτήρια διδασκαλία. Αμέσως καταβαίνει στα τρεχούμενα νερά του νέου Ιορδάνη και βαπτίζεται, μαζί με όλα τα μέλη της οικογενείας της. Πανηγυρικά και έμπρακτα ομολογεί την πίστη της στο Χριστό και η ομολογία επιβραβεύεται με την αποστολικήν πράξη της βαπτίσεως και της επιθέσεως των χειρών επάνω στους βαπτισθέντες για να μεταδοθούν οι δωρεές του Αγίου Πνεύματος και να ξεκινήσει η εφαρμογή στο βίο τους όλων εκείνων που είναι αληθινά, σεμνά, δίκαια, αγνά, αγαπητά και η επιδίωξη οποιασδήποτε αρετής και οποιουδήποτε επαίνου ( Φιλ. 4,8 ).
Η μετάβαση όλων στο σπίτι της Λυδίας επισφράγισε το πασχάλιο μυστήριο του Χριστού, την ολοκλήρωση της πνευματικής αισθήσεως της ευλογημένης εκείνης μέρας, κατά την οποία στο σώμα της Εκκλησίας εντάχθηκε με το βάπτισμα η πρώτη Ευρωπαία Χριστιανή των Φιλίππων.
Η Εκκλησία μας τιμά την Λυδία ως Αγία και Ισαπόστολο και εορτάζει την μνήμη της κάθε χρόνο στις 20 Μαΐου. Στον ιερό τόπο της βαπτίσεως της ύψωσε ναό-Βαπτιστήριο, όπως και στην παρακείμενη όχθη του ποταμού Ζυγάκτη καθιέρωσε υπαίθριο Βαπτιστήριο, όμοιο με εκείνα που σώζονται στις παλαιοχριστιανικές Βασιλικές των Φιλίππων. Τα νέα κτίσματα δεν θυμίζουν απλά τα περασμένα γεγονότα και δεν προκαλούν ρηχά τη ρομαντική διάθεση των σημερινών χριστιανών. Μαρτυρούν τις αποστολικές ρίζες της πίστεώς μας, βεβαιώνουν τη σταθερή και αναλλοίωτη λατρευτική πράξη της Εκκλησίας μας, δια της οποίας δοξάζεται ο Ιησούς Χριστός, που είναι ο ίδιος χθες και σήμερα και αιωνίως ( Εβρ. 13,8 ).
Με ιδιαίτερη λαμπρότητα και κάθε επισημότητα εορτάζται κάθε χρόνο η επέτειος μνήμη της Αγίας ενδόξου και ισαποστόλου Λυδίας της Φιλιππησίας. Στον Αποστολοδιάβατο και ευλογημένο από τον Θεό τόπο των Φιλίππων, στον ειδικά διαμορφωμένο Ναό-Βαπτιστήριο και στο υπαίθριο Βαπτιστήριο Κλήρος και Λαός της Μητροπόλεως Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου με πρώτο τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη κ. ΠΡΟΚΟΠΙΟ συμμετέχουν στις προγραμματισμένες πανηγυρικές λατρευτικές εκδηλώσεις. Στιγμιότυπα από αυτές παρουσιάζονται στις Φωτογραφίες.
Για το σχεδιασμό και την ανέγερση του μνημειώδους σύγχρονου ναού-Βαπτιστηρίου της ισαποστόλου Αγίας Λυδίας της Φιλιππησίας, έγραφε το περιοδικό " Φως " της Ιεράς Μητροπόλεως Φιλίππων, Νεαπόλεως και Θάσου ( τ.4ος, τεύχος 42, Ιούνιος-Ιούλιος 1972, σελ. ΙΙΙ ), που εξέδιδε ο τότε Μητροπολίτης Αλέξανδρος, ο οποίος είχε και την ευτυχή έμπνευση της ίδρυσής του. " Στον Ζυγάκτη ποταμό, δυτικώς των αρχαίων Φιλίππων, αρχίζει η ανέγερση του Βαπτιστηρίου της Αγίας Λυδίας, της πρώτης Ελληνίδος και Ευρωπαίας που βαπτίσθηκε από τον Απόστολο Παύλο, όταν έφθασε στην περιοχήν μας, το πρώτο σκαλοπάτι της Ευρωπαϊκής μας Ηπείρου για τη διάδοση του Χριστιανισμού. Ο αρχιτέκτων-μηχανικός κ. Χρήστος Μπάτσης ανέλαβε την εκτέλεση του έργου κατόπιν του διενεργηθέντος πανελληνίου διαγωνισμού, βάσει των αρχιτεκτονικών σχεδίων του Υφηγητού του Μετσοβείου Πολυτεχνείου κ. Ιω. Κουμανούδη. Το Βαπτιστήριο, μοναδικό στο είδος του στη χώρα μας, θα καλύψει έκτασιν 28.000 τετραγωνικών μέτρων, θα διαθέτει πάρκιγκ, οδούς προσπελάσεως με αναπαυτήρια δια τους επισκέπτας. Το ύψος της δαπάνης του όλου έργου θα ανέλθει εις το ποσόν των πέντε εκατομμυρίων δραχμών. Οι αρχαίοι χριστιανοί βαπτίζονταν γενικώς σε υπαίθριους χώρους και κυρίως όπου υπήρχε νερό, δηλ. σε ποταμούς, λίμνες ή άλλες φυσικές δεξαμενές.
Τα Βαπτιστήρια διαιρούνταν σε προαύλιον και εσώτερο οίκο. Στο εξώτερο οίκο τελούνταν τα προκαταρκτικά του Βαπτίσματος, η σύνταξη μετά του Χριστού, η κατήχηση και η ομολογία της πίστεως, στον δε εσώτερο ή το φωτιστήριο, το οποίο κατ'αναλογία προς το Άγιον Βήμα καλούταν Άγια των Αγίων, οι φωτιζόμενοι βαπτίζονταν εντός της κολυμβήθρας ήτοι βαθειάς λεκάνης σταυροειδούς σχήματος στην οποία κατήρχοντο με βαθμίδας. Το Βαπτιστήριο της Λυδίας θα είναι ακριβώς όπως τα περιγραφόμενα με πυλώνας, αποδυτήρια ανδρών και γυναικών, Κολυμβήθρα και γενικά όπως μας είπε ο κ. Μπάτσης με τα πολύ επιτυχή αρχιτεκτονικά σχέδια του κ. Κουμανούδη, το έργο θα είναι αριστουργηματικό ".
Το έργο αποπερατώθηκε το 1974 και παραδόθηκε στο τέλος του ίδιου έτους. Από τοτε αποτελεί πόλον έλξεως των χριστιανών όλου του κόσμου, προσκύνημα των απογόνων των Φιλιππησίων, ιερό χώρο προσευχής και καθαγιασμένο από τους Αποστόλους τόπο λατρείας. Ακριβώς τις λατρευτικές και ποιμαντικές ανάγκες της τοπικής και καθολικής Εκκλησίας εξυπηρετεί, συνδεόμενο και τοπικά με τα πρώτα χριστιανικά μνημεία των παρακείμενων Φιλίππων.
